Polonia

Përpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Republika e Polonisë
Rzeczpospolita Polska
Himni: Mazurek Dąbrowskiego
"Polonia nuk është ende e humbur"
(Mazurka e Dąbrowski)
Vendndodhja e Polonisë (jeshile e errët)
Vendndodhja e Polonisë (jeshile e errët)
Kryeqyteti
dhe qyteti më i madh
Varshava
52°13′N 21°02′E / 52.217°N 21.033°E / 52.217; 21.033
Gjuha zyrtarePolonisht[1]
Grupet etnike
(2011)[2]
  • 98% Polakë
  • 2% të tjera / të padeklaruara
Besimi
(2021[3])
    • 72.2% Krishterimi
  • 6.9% nuk kanë fe
  • 0.4% të tjerë
  • 20.5% pa përgjigje
    • Nofka
    Qeveria
    Lloji i qeverisjesRepublika parlamentare unitarw
    Andrzej Duda
    Donald Tusk
    KuvendiParlamenti
    • Dhoma e sipërme
    		Senati
    • Dhoma e ulët
    		Sejm
    Formimi
    rr. 960
    14 prill 966
    18 prill 1025
    1 korrik 1569
    24 tetor 1795
    11 nëntor 1918
    17 shtator 1939
    22 korrik 1944
    31 dhjetor 1989[6]
    Sipërfaqja
    • Gjithsej
    		312,696 km2 (120,733 sq mi)[7][8] (69th)
    • Ujë (%)
    		1.48 (2015)[9]
    Popullsia
    • 2022 census
    		Neutral decrease 38,036,118[10] (38-të)
    • Dendësia
    		122/km2 (316.0/sq mi) (75-të)
    Ekonomia
    PBB (PFB)Përllogaritje 2023 
    • Gjithsej
    		Increase $1.712 trillion[11] (20-të)
    • Për kokë banori
    		Increase $45,538[11] (39th)
    PBB (zyrtare)Përllogaritje 2023 
    • Gjithsej
    		Increase $842.172 billion[11] (21st)
    • Për kokë banori
    		Increase $22,393[11] (45th)
    MonedhaZłoty (PLN)
    Të dhëna të tjera
    Gini (2020)Positive decrease 27.2[12]
    i ulët
    IZHNJ (2022)Increase 0.881[13]
    shumë i lartë · 36-të
    Zona kohoreUTC+1 (CET)
    • Verës 
    		UTC+2 (CEST)
    Formati i datësdd.mm.yyyy
    Ana e drejtimit të makinësright
    Prefiksi telefonik+48
    Kodi i internetit TLD.pl [a]
    1. Gjithashtu .eu, i ndarë me shtetet e tjera anëtare të Bashkimit Evropian.

    Polonia (polonisht: Polska), zyrtarisht Republika e Polonisë (polonisht: Rzeczpospolita Polska), është një vend në Evropën Qëndrore. Ajo kufizohet nga Gjermania në perëndim, Çekia dhe Sllovakia në jug, Ukraina dhe Bjellorusia në lindje, Provinca e Kaliningradit (një eksklave ruse) dhe Lituania në verilindje dhe ndan kufijtë detarë me Danimarkën dhe Suedinë. Sipërfaqja e përgjithshme e Polonisë është 312.696 kilometra katrorë, duke e renditur atë vendin e 69-të më të madh në botë dhe të 9-të në Europë. Me një popullsi prej mbi 38 milionë banorë, Polonia është vendi i 38-të më i populluar në botë. Polonia është një shtet unitar i ndarë në 16 voivodeshipe. Varshava është kryeqyteti i vendit dhe metropoli më i madh. Qytete të tjera të mëdha përfshijnë Kraków, Wrocław, Łódź, Poznań, dhe Gdańsk.

    Aktiviteti njerëzor parahistorik në tokën polake daton në Paleolitin e Poshtëm, me vendbanim të vazhdueshëm që nga fundi i Periudhës së Fundit Akullnajore. I larmishëm kulturor përgjatë antikitetit të vonë, në periudhën e hershme mesjetare rajoni u banua nga polanët fisnorë, të cilët i dhanë emrin Polonisë. Procesi i krijimit të shtetësisë së duhur, i cili filloi në vitin 966, përkoi me konvertimin e një sundimtari pagan të polakëve në Krishterim, nën kujdesin e Kishës Katolike Romake. Mbretëria e Polonisë u shfaq në vitin 1025, dhe çimentoi lidhjen e saj të gjatë me Lituaninë më 1569, duke formuar kështu Komonuelthin Polako-Lituanez. Në atë kohë, Komonuelthi ishte një nga fuqitë e mëdha të Evropës, me një sistem politik unik liberal, i cili miratoi kushtetutën e parë moderne të Evropës në vitin 1791.

    Me kalimin e Epokës së Artë Polake të begatë, vendi u nda nga shtetet fqinje në fund të shekullit të 18-të. Polonia rifitoi pavarësinë e saj më 1918 si Republika e Dytë Polake dhe e mbrojti atë me sukses në Luftën Polako-Sovjetike nga 1919 deri në 1921. Në shtator 1939, pushtimi i Polonisë nga Gjermania dhe Bashkimi Sovjetik shënoi fillimin e Luftës së Dytë Botërore, e cila rezultoi në Holokaust dhe miliona viktima polake. E detyruar në Bllokun Lindor në Luftën e Ftohtë globale, Republika Popullore Polake ishte një nënshkruese themeluese e Paktit të Varshavës. Nëpërmjet shfaqjes dhe kontributeve të Lëvizjes Solidariteti, qeveria komuniste u shpërbë dhe Polonia u rivendos si një shtet demokratik në 1989.

    Polonia është një republikë parlamentare, me legjislaturën e saj dydhomësh që përbëhet nga Sejm dhe Senati. Është një treg i zhvilluar dhe një ekonomi me të ardhura të larta. E konsideruar si një fuqi e mesme, Polonia ka ekonominë e gjashtë më të madhe në Bashkimin Evropian për nga PBB-ja (nominale) dhe e pesta për nga PBB-ja (PPP). Ai siguron një standard shumë të lartë jetese, siguri dhe liri ekonomike, si dhe arsimim universitar falas dhe një sistem universal të kujdesit shëndetësor. Vendi ka 17 Vende të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, 15 prej të cilave janë kulturore. Polonia është një shtet anëtar themelues i Kombeve të Bashkuara, si dhe një anëtar i Organizatës Botërore të Tregtisë, OECD, NATO-s dhe Bashkimit Evropian (përfshirë Zonën Shengen).

    Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Artikulli kryesor: Gjeografia e Polonisë

    Sipërfaqja e përgjithshme e Polonisë është 312,722 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 52 00 V, 20 00 L dhe 311,895 km² të kësaj sipërfaqeje janë tokë ndërsa 2,041 km² ujë. Topografikisht, peizazhi i Polonisë karakterizohet nga forma të ndryshme të tokës, trupa ujorë dhe ekosisteme. Rajoni qendror dhe verior që kufizohet me Detin Baltik shtrihet brenda rrafshit të sheshtë të Evropës Qendrore, por jugu i tij është kodrinor dhe malor. Lartësia mesatare mbi nivelin e detit vlerësohet në 173 metra.

    Vija bregdetare e Polonisë është 491 km e gjatë ndërsa kufiri tokësorë 2,788 km i gjatë.

    Klima e Polonisë është klimë e ndryshueshme kryesisht e freskët me verë të lagshtë e dimër mesatar.

    Pjesa më e madhe e relievit të Polonisë është terren i rrafshnaltave, kufiri në jugë përshkohet nga malet. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregut të lumit Elb në vendin e quajtur Raçki (-2m; pol.: Raczki Elbląskie) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 2,499 metrave në vendin e quajtur Rysy.

    Lumi më i gjatë në Poloni është lumi Visila (pol.: Wisła) me një gjatësi prej 1047 km.

    Liqeni me sipërfaqe më të madhe në Poloni është liqeni Shniarvu (pol.: Śniardwy) me një sipërfaqe prej 113,8 km².

    Politika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Artikulli kryesor: Sistemi shtetëror në Poloni
    Andrzej Sebastian Duda
    Presidenti
    Andrzej Duda
    që nga 6 gusht 2015
    Donald Franciszek Tusk
    Kryeministri
    Donald Tusk
    që nga 13 dhjetori 2023

    Polonia është një republikë parlamentare unitare dhe një demokraci përfaqësuese, me një president si kreu i shtetit.[14] Pushteti ekzekutiv ushtrohet më tej nga Këshilli i Ministrave dhe kryeministri i cili vepron si kreu i qeverisë.[14] Anëtarët individualë të këshillit zgjidhen nga kryeministri, emërohen nga presidenti dhe miratohen nga parlamenti.[14] Kreu i shtetit zgjidhet me votim popullor për një mandat pesëvjeçar.[15] Presidenti aktual është Andrzej Duda dhe kryeministër është Donald Tusk.

    Asambleja legjislative e Polonisë është një parlament dydhomësh i përbërë nga një dhomë e ulët prej 460 anëtarësh (Sejm) dhe një dhomë e sipërme prej 100 anëtarësh (Senati).[16] Sejm zgjidhet me përfaqësim proporcional sipas metodës d'Hondt për konvertimin e vendeve të votave.[17] Senati zgjidhet sipas sistemit të parë zgjedhor, me një senator që kthehet nga secila prej njëqind zonave zgjedhore.[18] Senati ka të drejtë të ndryshojë ose të refuzojë një statut të miratuar nga Sejm, por Sejm mund të anulojë vendimin e Senatit me shumicën e votave.[19]

    Sejm është dhoma e ulët e parlamentit të Polonisë.

    Me përjashtim të partive të pakicave etnike, vetëm kandidatët e partive politike që marrin të paktën 5% të votave kombëtare mund të hyjnë në Sejm.[18] Të dy dhomat e ulëta dhe të sipërme të parlamentit në Poloni zgjidhen për një mandat katërvjeçar dhe secilit anëtar të parlamentit polak i garantohet imuniteti parlamentar.[20] Sipas legjislacionit aktual, një person duhet të jetë 21 vjeç e lart për të marrë postin e deputetit, 30 vjeç e lart për t'u bërë senator dhe 35 vjeç për të kandiduar në zgjedhjet presidenciale.[20]

    Anëtarët e Sejmit dhe Senatit së bashku formojnë Asamblenë Kombëtare të Republikës së Polonisë.[21] Asambleja Kombëtare, e kryesuar nga Marshalli i Sejm, formohet në tre raste – kur një president i ri bën betimin; kur një aktakuzë kundër presidentit ngrihet në Tribunalin e Shtetit; dhe në rast se presidenti shpall paaftësinë e përhershme për të ushtruar detyrën për shkak të gjendjes shëndetësore.[21]

    Njësitë administrative[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Artikulli kryesor: Njësitë administrative të Polonisë


    Polonia ka 16 njësi territoriale të nivelit të lartë të quajtura voivodeship (pol. województwa).[22] Që nga viti 2022, voivodeshipet janë të nënndara në 380 qarqe (powiat), të cilat janë të fragmentuara më tej në 2,477 komuna (gmina).[22] Qytetet e mëdha normalisht kanë statusin e gmina dhe powiat.[22] Provincat janë të themeluara kryesisht në kufijtë e rajoneve historike, ose të emërtuara për qytete të veçanta.[23]

    Marrëdhëniet e jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Artikulli kryesor: Marrëdhëniet e jashtme të Polonisë
    Ministria e Punëve të Jashtme, e vendosur në Varshavë

    Polonia është një fuqi e mesme dhe po kalon në një fuqi rajonale në Evropë.[24][25] Ajo ka gjithsej 52 përfaqësues në Parlamentin Evropian që nga viti 2022.[26] Varshava shërben si seli për Frontex, agjencia e Bashkimit Evropian për sigurinë e kufijve të jashtëm, si dhe ODIHR, një nga institucionet kryesore të OSBE-së.[27][28] Përveç Bashkimit Evropian, Polonia ka qenë anëtare e NATO-s, Kombeve të Bashkuara dhe OBT-së.

    Vitet e fundit, Polonia forcoi ndjeshëm marrëdhëniet e saj me Shtetet e Bashkuara, duke u bërë kështu një nga aleatët e saj më të ngushtë dhe partnerët strategjikë në Evropë.[29] Historikisht, Polonia mbajti lidhje të forta kulturore dhe politike me Hungarinë; kjo marrëdhënie e veçantë u njoh nga parlamentet e të dy vendeve në vitin 2007 me shpalljen e përbashkët të 23 marsit si "Dita e Miqësisë Polako-Hungareze".[30]

    Ushtria[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Artikulli kryesor: Forcat e Armatosura Polake
    Ushtarët polakë në një mision ushtarak në Çad me një automjet Rosomak dhe një helikopter Mil Mi-8

    Forcat e Armatosura Polake përbëhen nga pesë degë - Forcat Tokësore, Marina, Forcat Ajrore, Forcat Speciale dhe Forcat e Mbrojtjes Territoriale.[31] Ushtria është në varësi të Ministrisë së Mbrojtjes Kombëtare të Republikës së Polonisë.[31] Megjithatë, komandanti i përgjithshëm i saj në kohë paqeje është presidenti, i cili emëron oficerët, Ministrin e Mbrojtjes Kombëtare dhe shefin e shtabit.[31] Tradita ushtarake polake në përgjithësi përkujtohet nga Dita e Forcave të Armatosura, e cila festohet çdo vit më 15 gusht.[32] Që nga viti 2022, Forcat e Armatosura Polake kanë një forcë të kombinuar prej 114,050 ushtarësh aktivë, me 75,400 të tjerë aktivë në xhandarmërinë dhe forcën e mbrojtjes.[33]

    Shërbimi i detyrueshëm ushtarak për burrat, të cilët më parë duhej të shërbenin për nëntë muaj, u ndërpre në vitin 2008.[34] Doktrina ushtarake polake pasqyron të njëjtën natyrë mbrojtëse si ajo e partnerëve të saj në NATO dhe vendi pret në mënyrë aktive stërvitjet ushtarake të NATO-s.[33] Që nga viti 1953, vendi ka qenë një kontribues i madh në misione të ndryshme paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara,[35] dhe aktualisht mban praninë ushtarake në Lindjen e Mesme, Afrikë, shtetet baltike dhe Evropën juglindore.[33]

    Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Ekonomia e Polonisë është industri e lehtë tekstilit ,ushqimore kurse nga indrustria ka si lënd djegse thëngjillin.Po ashtu ka edhe metalurgjinë e zezë dhe atë me njgjyra .

    Artikulli kryesor: Ekonomia e Polonisë


    Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Artikulli kryesor: Demografia e Polonisë


    Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Artikulli kryesor: Kultura e Polonisë

    Kultura e Polonisë është e lidhur ngushtë me historinë e saj të ndërlikuar 1000-vjeçare dhe përbën një përbërës të rëndësishëm në qytetërimin perëndimor.[36] Polakët ndihen krenarë për identitetin e tyre kombëtar, i cili shpesh shoqërohet me ngjyrat e bardha dhe të kuqe, dhe që kullohet nga shprehja biało-czerwoni ("bardhëkuqtë").[37] Simbolet kombëtare, kryesisht shqiponjë me bisht të bardhë e kurorëzuar, janë shpesh të dukshme në veshje, shenja dhe emblema.[38] Monumentet arkitekturore me rëndësi të madhe mbrohen nga Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore.[39] Mbi 100 nga mrekullitë më domethënëse të prekshme të vendit u regjistruan në Regjistrin e Monumenteve Historike,[40] me 17 të tjera të njohura nga UNESCO si Vende të Trashëgimisë Botërore.[41]

    Galeria[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

     Commons: Polonia – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
    Artikulli kryesor: Wikipedia:Albumi Polonia
    Për më shumë shih në projektin si motër "Commons".

    Shënime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    1. ^ "Dukët (dux) fillimisht ishin komandantët e një grupi të armatosur (drużyna) me të cilin ata thyen autoritetin e krerëve të klaneve, duke e shndërruar kështu organizatën fisnore origjinale në një njësi territoriale."[4]
    2. ^ "Mieszko pranoi katolicizmin romak nëpërmjet Bohemisë në vitin 966. Një peshkopatë misionare e varur drejtpërdrejt nga papati u krijua në Poznań. Ky ishte fillimi i vërtetë i historisë polake, sepse krishterimi ishte një bartës i qytetërimit perëndimor me të cilin Polonia ishte e lidhur tani e tutje."[5]

    Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    1. ^ Kushtetuta e Republikës së Polonisë, neni 27.
    2. ^ Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [Struktura kombëtare-etnike, gjuhësore dhe fetare e Polonisë. Regjistrimi Kombëtar i Popullsisë dhe Banesave 2011] (PDF) (në polonisht). Central Statistical Office. 2015. fq. 36. ISBN 978-83-7027-597-6. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 gusht 2019. Marrë më 26 prill 2018.
    3. ^ Final results of the National Population and Housing Census 2021 Statistics Poland
    4. ^ "Poland". Encyclopedia Britannica (në anglisht). 2023. Arkivuar nga origjinali më 19 janar 2024. Marrë më 31 dhjetor 2023.
    5. ^ "Poland". Encyclopedia Britannica (në anglisht). 2023. Arkivuar nga origjinali më 19 janar 2024. Marrë më 31 dhjetor 2023.
    6. ^ "The Act of December 29, 1989 amending the Constitution of the Polish People's Republic" (në polonisht). Internetowy System Aktów Prawnych. Arkivuar nga origjinali më 19 tetor 2020. Marrë më 18 tetor 2020.
    7. ^ GUS. "Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku" (në polonisht). Arkivuar nga origjinali më 22 shtator 2023. Marrë më 19 tetor 2023.
    8. ^ "Poland country profile". BBC News (në anglisht). 12 nëntor 2023. Arkivuar nga origjinali më 21 tetor 2023. Marrë më 12 nëntor 2023.
    9. ^ "Surface water and surface water change" (në anglisht). Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Arkivuar nga origjinali më 24 mars 2021. Marrë më 11 tetor 2020.
    10. ^ "Statistical Bulletin No 11/2022". Statistics Poland (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 dhjetor 2022. Marrë më 23 dhjetor 2022.
    11. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Poland)" (në anglisht). International Monetary Fund. 10 tetor 2023. Arkivuar nga origjinali më 16 tetor 2023. Marrë më 10 tetor 2023.
    12. ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income" (në anglisht). Eurostat. Arkivuar nga origjinali më 9 tetor 2020. Marrë më 21 qershor 2022.
    13. ^ "Human Development Report 2023/2024" (në anglisht). United Nations Development Programme. 19 mars 2024. Arkivuar nga origjinali më 19 mars 2024. Marrë më 19 mars 2024.
    14. ^ a b c Serwis Rzeczypospolitej Polskiej (n.d.). "Civil Service; Basic information about Poland". www.gov.pl (në anglisht). Government of the Republic of Poland. Arkivuar nga origjinali më 30 maj 2022. Marrë më 8 mars 2022.
    15. ^ Stanisz, Piotr (2020). Religion and Law in Poland (në anglisht). Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International. fq. 13. ISBN 978-94-035-2973-8. Arkivuar nga origjinali më 24 korrik 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    16. ^ Foundations of Law: The Polish Perspective (në anglisht). Warszawa (Warsaw): Wolters Kluwer Polska. 2021. fq. 127. ISBN 978-83-8223-173-1. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    17. ^ Gwiazda, Anna (2015). Democracy in Poland: Representation, participation, competition and accountability since 1989 (në anglisht). Florence: Taylor and Francis. fq. 67. ISBN 978-1-315-68011-8. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    18. ^ a b Granat, Mirosław; Granat, Katarzyna (2021). The Constitution of Poland: A Contextual Analysis (në anglisht). Oxford: Hart Publishing. fq. 51, 52, 221. ISBN 978-1-5099-1394-7. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    19. ^ Piotr Machnikowski; Justyna Balcarczyk; Monika Drela (2017). "Political System (III)". Contract law in Poland (në anglisht). Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International. ISBN 978-90-411-8933-2. OCLC 1046634087.
    20. ^ a b Jasiński, Wojciech; Kremens, Karolina (2019). "Political System and Administrative Structure (IV)". Criminal law in Poland (në anglisht). Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International. ISBN 978-94-035-1324-9. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    21. ^ a b Bień-Kacała, Agnieszka; Młynarska-Sobaczewska, Anna (2021). "The Speaker, Presidium, and Convent of Seniors, Parliamentary Committees (II), s. 281". Constitutional law in Poland (në anglisht). Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International. ISBN 978-94-035-3300-1. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    22. ^ a b c "Liczba jednostek podziału terytorialnego kraju". TERYT (në polonisht). Statistics Poland (Główny Urząd Statystyczny GUS). 2022. Arkivuar nga origjinali më 21 qershor 2022. Marrë më 16 mars 2022.
    23. ^ Martí-Henneberg, Jordi (2021). European Regions, 1870–2020: A Geographic and Historical Insight into the Process of European Integration (në anglisht). Cham: Springer International Publishing. fq. 259–271. ISBN 978-3-030-61537-6. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    24. ^ Glazebrook, G. deT. (qershor 1947). "The Middle Powers in the United Nations System". International Organization (në anglisht). University of Wisconsin Press. 1 (2): 307–315. doi:10.1017/S0020818300006081. JSTOR 2703870. S2CID 154796013.
    25. ^ Bindi, Federiga (2019). Europe and America: the end of the transatlantic relationship? (në anglisht). Washington, D.C.: Brookings Institution Press. fq. 6. ISBN 978-0-8157-3281-5. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    26. ^ "Poland in the EU". Website of the Republic of Poland (në anglisht). Government of Poland. 2022. Arkivuar nga origjinali më 21 dhjetor 2021. Marrë më 19 mars 2022.
    27. ^ De Londras, Fiona; Doody, Josephine (2015). The impact, legitimacy and effectiveness of EU counter-terrorism (në anglisht). London: Routledge, Taylor & Francis Group. fq. 58. ISBN 978-1-138-09795-7. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    28. ^ Weissbrodt, David S.; Vega, Connie (2010) [2007]. International Human Rights Law: An Introduction (në anglisht). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. fq. 324. ISBN 978-0-8122-2120-6. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    29. ^ Deni, John R. (2021). Coalition of the unwilling and unable: European realignment and the future of American geopolitics (në anglisht). Michigan: University of Michigan Press. fq. 148. ISBN 978-0-472-12879-2. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    30. ^ Suszycki, Andrzej Marcin (2021). Nationalism in Contemporary Europe: Concept, Boundaries and Forms (në anglisht). Zürich: LIT. fq. 193. ISBN 978-3-643-91102-5. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    31. ^ a b c Mihalčová, Bohuslava; Szaryszová, Petra; Štofová, Lenka; Pružinský, Michal; Gontkovičová, Barbora (2018). Production Management and Business Development: Proceedings of the 6th Annual International Scientific Conference on Marketing Management, Trade, Financial and Social Aspects of Business (në anglisht). Boca Raton: CRC Press. fq. 174–175. ISBN 978-0-429-46866-7. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    32. ^ Zalewski, Jerzy (2002). Wojsko Polskie w przemianach ustrojowych 1989–2001 (në polonisht). Warszawa (Warsaw): Elipsa. fq. 131. ISBN 978-83-7151-494-4. Arkivuar nga origjinali më 24 korrik 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    33. ^ a b c International Institute for Strategic Studies (IISS) (2022). The Military Balance 2022 (në anglisht). Milton: Routledge. fq. 134–137. ISBN 978-1-000-61972-0. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    34. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Day 2008
    35. ^ Zięba, Ryszard (2020). Poland's Foreign and Security Policy: Problems of Compatibility with the Changing International Order (në anglisht). Cham: Springer International Publishing. fq. 226–229. ISBN 978-3-030-30697-7. Arkivuar nga origjinali më 2 tetor 2023. Marrë më 24 korrik 2023.
    36. ^ Adam Zamoyski, The Polish Way: A Thousand Year History of the Poles and Their Culture. Published 1993, Hippocrene Books, Poland, ISBN 978-0-7818-0200-0
    37. ^ Biało-Czerwoni – definicja, synonimy, przykłady użycia sjp.pwn.pl
    38. ^ Jakubowska, Longina (1990). "Political Drama in Poland: The Use of National Symbols". Anthropology Today (në anglisht). Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. 6 (4): 10–13. doi:10.2307/3032734. JSTOR 3032734.
    39. ^ "Zabytki nieruchome". www.nid.pl (në polonisht). Arkivuar nga origjinali më 7 korrik 2020. Marrë më 7 korrik 2020.
    40. ^ "Album "100 pomników historii"". www.nid.pl (në polonisht). Arkivuar nga origjinali më 8 korrik 2020. Marrë më 7 korrik 2020.
    41. ^ UNESCO World Heritage. "Poland". UNESCO World Heritage Centre (në anglisht). Marrë më 29 korrik 2021.

    Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

    Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Polonia&oldid=2654768"